دكتر محمد زاهدي اصل در سال 1324 در روستاي نيار اردبيل متولد شد. مقطع كارشناسي و كارشناسي ارشد را به ترتيب در رشته مددكاري اجتماعي و مديريت امور فرهنگي در تهران گذراند و دكتراي مديريت اجتماعي را در سال 1367 در تركيه اخذ كرد. وي يكي از مددكاران با تجربهاي است كه اسلوب، دانش و تكنيك اين حرفه را در كلاسهاي درس آموزشگاه خدمات اجتماعي آموخته و پس از آن سالهاي طولاني تلاش و تحقيق و تدريس و تاليف را پشت سر گذاشته است. در حال حاضر وي در دانشگاه علامه طباطبايي، دانشگاه شاهد و امام حسين (ع) به تدريس خدمات اجتماعي، مددكاري جامعهاي و … در مقاطع مختلف ميپردازد. نامبرده عضو هيئت علمي و استاد پايه ۲۶ دانشگاه علامه طباطبايي ميباشد.گروه : علوم انساني رشته : علوم اجتماعي گرايش : مديريت اجتماعي خاطرات کودکي : محمد زاهدي اصل در روايت از آن سالهاي دور و سخت روستاي « نيار» از رنج و خاطره كودكي 6 ساله ميگويد كه هر صبح و عصر با همراهي دوستان همكلاسياش، صداي گامها و اندوه غمها و اولين تلاشهاي بيادعاي خود را، در فاصله نيار تا اردبيل، با پاي پياده بر راهها و خاكها به يادگار ميگذاشتند و در مبارزه و ستيز با سرماي استخوانسوز و زير صفر درجه به بهانه كورسوي اميدي كه در دل داشتند استواري و صبوري را سرمشق ميكردند.اوضاع اجتماعي و شرايط زندگي : محمد زاهدي اصل در آخرين روزهاي سرد سال 1324 ه.ش در روستاي « نيار» از توابع استان اردبيل متولد شد. شرايط خانوادگي وي با مشكلات خاص روستا مواجه بود. وي ميگويد: «مشابه بسياري از خانوادههاي آن زمان خانواده ما نيز كثير الاولاد بود كه در نهايت غير از اولين فرزند فوت شده، شش خواهر و سه برادر بوديم. معمولاً دختران را در سنين پايين شوهر ميدادند و من شاهد ازدواج دو خواهر بزرگترم بودم. در سايه تلاشهاي پدر وضعيت اقتصادي خانواده بهتر شد و به تدريج به دنبال كشاورزي توام با كاسبي در مغازه وضعيت مطلوبتري حاصل شد و اين تلاش پدر تا زمان فوت و سن 80 سالگي ادامه داشت.»تحصيلات رسمي و حرفه اي : محمد زاهدي اصل پس از دريافت مدرك ديپلم تجربي در سال ۱۳۴۴، در اردبيل، مدرك كارشناسي خدمات اجتماعي يعني «مددكاري اجتماعي» را درسال 1350 در تهران و مدرك كارشناسي ارشد در رشته مديريت امور فرهنگي درسال 1350 را نيز در تهران و مدرك دكتراي مديريت اجتماعي را در سال 1367- با هزينه شخصي- از دانشگاه استانبول تركيه اخذ كرد.خاطرات و وقايع تحصيل : از خاطرات دوران ابتدايي و متوسطه محمد زاهدي اصل جز سختي راه و سرماي زمستان و كتك خوردن از همشاگرديها در راه مدرسه و تشويق و تمجيد معلمها و نيز در دوران دانشجويي زندگي با همدورهايها در يك اطاق اجارهاي چيز خاصي نبوده است. وي در سال 1350 به عنوان مسئول مؤسسات خدمات اجتماعي عازم اروميه شد. پس از آن زاهدي اصل فراز و نشيبهاي زيادي را در زمينه تحصيل، تحقيق و خدمت پشت سرگذاشت، در حالي مدرك كارشناسي ارشد در تهران و دكتري خود را در رشته مديريت اجتماعي در تركيه اخذ كرد كه با وجود همراهي همسر و پنج فرزند خردسال، و به عهده گرفتن هزينه تحصيل به علت مخالفت معاون وقت وزير علوم با بورس تحصيلي رنجها و مرارتهاي بسياري بر خانواده زاهدي اصل تحميل شد.فعاليتهاي ضمن تحصيل : سال 1350 هجري شمسي محمد زاهدي اصل ديگر يك كارشناس مددكاري اجتماعي بود كه به اصرار فرمانفرمائيان در آغازين سالهاي خدمت، به عنوان مسئول مؤسسات خدمات اجتماعي عازم اروميه شد.استادان و مربيان : از استادان محمد زاهدي اصل ميتوان به «ستاره فرمانفرمائيان» اشاره كرد كه زاهدي اصل در كلاسهاي درس ايشان در آموزشگاه عالي خدمات اجتماعي در مقطع كارشناسي شركت ميكرد.هم دوره اي ها و همکاران : محمد زاهدي اصل از همدورهايهاي خود به صميميترين دوستشان در دوره كارشناسي به شهيد عباس ارشاد اشاره ميكند كه در هفتم تير شهيد شد.همسر و فرزندان : محمد زاهدي اصل در سال 1349 با دختردايي خود ازدواج نمود كه حاصل آن پنج فرزند، سه پسر و دو دختر ميباشد. پسرها بعد از فراغت از تحصيل مشغول كارند و دختر بزرگتر با اخذ مدك كارشناسي ارشد به تدريس زبان خارجه مشغول و دكتر كوچكترشان دانشجوي هنر دانشگاه الزهرا است.وقايع ميانسالي : انفجار مواد منفجره در دوران خدمت و سوختگي چشم و صورت ناشي از آن، فوت دومين فرزندم در پنج ماهگي به علت نارسايي قلبي و غده تيروئيد، شهادت نزديكترين دوست در حادثه 7 تير، جنگ تحميلي و صحنههاي پر مخاطره در خوزستان، و روزهاي انقلاب از جمله جلسات مخفيانه انجمن اسلامي مددكاران اجتماعي و عضويت در كميته استقبال امام و گروه محافظان ايشان در بهشت زهرا و … از وقايع آن دوران محمد زاهدي اصل است كه به آن اشاره ميكند.مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : دكتر محمد زاهدي اصل عضو هيئت علمي و استاد پايه ۲۶ دانشگاه علامه طباطبايي (۱۳۸۴) است. وي سمتها و منصبهاي متعددي را در اختيار داشته و دارد كه به برخي از آنها اشاره ميشود: – مددكاري اجتماعي و كارشناس امور دانشجويي در دانشگاه تهران 57-1350، – رياست دانشكده خدمات اجتماعي و سرپرستي آموزشگاه عالي آموزشياري 62-1360، – معاونت اداري و مالي و جانشين معاونت دانشجويي دانشگاه الزهراء 63- 1362، – مدير گروه برنامهريزي اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي 69-1367، – سرپرست دانشگاه علامه طباطبايي 1368، – رياست مؤسسه كار و تأمين اجتماعي ۶۹-۱۳۶۸، – مديريت گروه علوم اجتماعي دانشگاه شاهد 1369، – مدير گروه خدمات اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي 75-1371 و … – عضو شوراي دانشگاه علامه طباطبايي 82-1376، – رئيس دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي 82-1378، – عضو شوراي سياستگذاري سازمان بهزيستي كشور، – رياست انجمن مددكاري اجتماعي ايران، – مدير گروه علوم اجتماعي دانشگاه شاهد، 79-1372، – معاونت پژوهشي و تحصيلات تكميلي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي ۱۳۷۶.فعاليتهاي آموزشي : محمد زاهدي اصل فعاليتهاي آموزشي خود را از سال 1354 بصورت حق التدريس با دانشگاه خدمات اجتماعي سابق شروع كرد و بعد از انقلاب به رياست دانشكده مذكور در سال 1360 در آمد. وي استاد پايه 26 دانشگاه علامه طباطبايي درسال 1384 بوده است. در حال حاضر محمد زاهدي اصل در دانشگاه علامه طباطبايي، دانشگاه شاهد و دانشگاه امام حسين (ع)، به تدريس خدمات اجتماعي، مددكاري جامعهاي در دوره كارشناسي و مديريت منابع انساني، سيستمهاي مديريت، سمينار سازمانها و مسائل رفاه اجتماعي، خدمات اجتماعي مديريت سازمانها و نهادهاي فرهنگي در دوره كارشناسي ارشد ميپردازد.مراکزي که فرد از بانيان آن به شمار مي آيد : محمد زاهدي اصل مسئول راهاندازي دانشكده علوم انساني دانشگاه شاهد در سال 1371 بوده است. از ديگر تلاشهاي او در سالهاي اخير، طراحي، تهيه و تنظيم برنامه دوره رشته مددكاري اجتماعي بوده كه در حال حاضر مراحل تصويب در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي را طي ميكند. – دفتر آموزش سازمان بهزيستي كشور كه بعدا تبديل به دانشگاه علوم بهزيستي شد، – دانشگاه شاهد از بدو تاسيس و همچنين مسئول راهاندازي دانشكده علوم انساني آن، – هيئت موسس انجمن مددكاري اجتماعي ايران و رياست آن در حال حاضر.ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : علاوه بر اينكه محمد زاهدي اصل از چهرههاي شناخته شده در عرصه مددكاري اجتماعي است، مطالعات زيادي در مباحث تاريخي خصوصاً تاريخ معاصر دارد، به طوري كه در اين حوزه نيز نظرات كارشناسي و علمي او مورد توجه قرار ميگيرد. از فعاليتهاي علمي و پژوهشي زاهدي اصل ميتوان به برنامهريزي امور فرهنگي، چگونگي گذران اوقات فراغت كاركنان دانشگاه تهران، اهميت ضرورت سياستگذاري در اوقات فراغت، بررسي وضعيت امور رفاهي كاركنان سازمان تامين اجتماعي، بازنشستگي، نيازها و مسائل بازماندگان سازمان تامين اجتماعي و … اشاره كرد.آرا و گرايشهاي خاص : محمد زاهدي اصل از ايمان، اخلاص، وفاي به عهد، صداقت و صبر به عنوان اصول و شرايط خدمات اجتماعي نام ميبرد و مينويسد: «صبر در بعد اجتماعي نظير تحمل ديگران، تلاش در خشنودي مسلمين، رعايت حقوق آنها، ايجاد روابط حسنه با امت اسلامي ميتواند وحدت و انسجام جامعه اسلامي را عينيت ببخشد. مصداق بارز صبر در خدمات اجتماعي، گشادهرويي است كه به عنوان يك صفت عالي انساني مطرح ميشود. در زمينه حمايت از نيازمندان جامعه، ملاطفت و خوشخلقي اهميت بسزايي دارد و از مؤثرترين عواملي است كه ميتواند اعتماد و اطمينان مخدوم به خادم را فراهم آورد و موجب تحكيم روابط سازنده و ارزشمند متقابل شود.» يكي از مباحث عمده و مهم مددكاري اجتماعي، بحث اصول و ارزشهاست. اصول عمومي مددكاري اجتماعي عبارتند از: پذيرش، فرديت، رابطه حرفهاي، مشاركت، رازداري حرفهاي و خودآگاهي. زاهدي اصل در بين كليه اصول مددكاري اجتماعي، اصل خودآگاهي مددكار را مهمترين اصل ميداند. «به دليل اينكه اگر مددكار اجتماعي در تحقق اين اصل ناكام بماند قطعاً در تحقق و رعايت تمامي اصول و حتي ارزشهاي مددكاري اجتماعي ناموفق خواهد بود. در سايه خودآگاهي است كه مددكار اجتماعي ميتواند به دور از هرگونه تعصبات، لغزشهاي اخلاقي و حرفهاي، هر نوع پيشداوري، در خدمت مراجعان قرار گيرد و در زندگي و حل مشكلات آنها اثرگذار باشد. «چه نتواني بداني كيستي/ جهد كن چندانكه داني كيستي» خودآگاهي مترادف با خودشناسي و خودشناسي مقدمه و لازمه خودسازي است. در واقع ميتوان گفت كه در دنيا يك حقيقت وجود دارد و آن شناسايي خود است و حتي ميتوان خودسازي را شرط عدالتخواهي دانست. عمدهترين مسائلي كه مددكاران اجتماعي با آن درگير هستند را ميتوان در رابطه با مسائل مختلف مربوط به محيط جستجو كرد. «خانواده، مدرسه، محل كار ، خويشاوندان، دوستان و … از عوامل محيطي تلقي ميشوند. در بسياري از اوقات، تلاش انسان براي ايجاد تغيير در برخي از شرايط محيط اطرافش به نتيجه مطلوب و دلخواه نميرسد و به ناچار، او از بخشي از آرمانهاي خويش صرفنظر ميكند و به طور نسبي وضعيت موجود را ميپذيرد و با آن كنار ميآيد. پس ميتوان گفت كه هم ايجاد تغيير در شرايط محيط انساني امري نسبي است و هم تطابق و سازگاري با آن ، آنچه در مددكاري مهم است آنكه مددجو اين شرايط را در حد درك و فهم خود و با راهنمايي مددكار بشناسد، امكانات اجتماعي موجود براي ايجاد تغيير در اين شرايط را بشناسد و حداكثر مساعي خود را براي ايجاد تغيير به كار گيرد و نتيجه كار را به عنوان يك واقعيت بپذيرد.» يكي از نگرانيهاي محمد زاهدي اصل بروز آسيب در اجتماع و آثار و تبعات آن است. «آسيبهاي متعددي را ميتوان در جامعه مشاهده كرد ، مثلاً اكنون پديده اعتياد به مواد مخدر به عنوان يك آسيب جدي در كشور مطرح است. تكدي و فرار دختران از منزل هم نمونههاي بارز ديگري از آسيبهاي اجتماعي هستند. البته موضوع فرار دختران از منزل، خود ممكن است پيامدهاي ديگري را نيز به دنبال داشته باشد. بيشك آسيب به هر اندازه و در هر سطحي نگرانكننده است. وقتي ما صحبت از جامعه اسلامي ميكنيم انتظار نداريم كه برخي آسيبها بيش از حد معمول در جامعه مشاهده شوند.» از ديگر دغدغههاي محمد زاهدي اصل موضوع رفاه اجتماعي است. «در جهان امروز، رفاه اجتماعي بخشي از زندگي و فرهنگ انساني تلقي ميشود و گسترش نظريههاي انساندوستي با تأكيد بر مسئوليت همگان نسبت به يكديگر و همچنين پيشرفت علوم اجتماعي و زيستي در پيدايش نگرشهاي جديد درخصوص رفاه اجتماعي مؤثر بوده است، نيازهاي اساسي از مقوله معيشت فراتر رفته و زمينههاي غيرمادي را نيز شامل ميشود، به طوري كه در عصر حاضر پديده «امنيت» به عنوان يكي از مهمترين مشخصههاي رفاه اجتماعي تلقي ميشود، به نحوي كه محور اصلي توسعه در قرن حاضر را «امنيت انساني» تشكيل ميدهد.»جوائز و نشانها : پژوهشگر برتر دانشگاه علامه سال 1379، دو نوبت پژوهشگر نمونه دانشكده علوم اجتماعي، استاد نمونه دانشگاه علامه در سال 1376.آثار : مباني رفاه اجتماعي ويژگي اثر : انتشارات دانشگاه علامه طباطبايي، 13812 مباني مددكاري اجتماعي ويژگي اثر : چاپ 1377و چاپ دوم 1382 انتشارات دانشگاه علامه طباطبايي3 مجموعه مقالات جايگاه مددكاري اجتماعي در جمهوري اسلامي ايران ، مجموعه مقالات نقش مددكاري اجتماعي در كنترل آسيب هاي اجتماعي و … مقدمه اي بر خدمات اجتماعي در اسلام ويژگي اثر : بنيان فلسفي خدمات اجتماعي پرداخته شد و درباره آثار و نتايج خدمات اجتماعي در بعد فردي و اجتماعي بحث شده است. «مقدمه اي بر خدمات اجتماعي در اسلام» عنوان كتابي است كه تأليف كرد. در اين كتاب به بنيان فلسفي خدمات اجتماعي پرداخته شده و درباره آثار و نتايج خدمات اجتماعي در بعد فردي و اجتماعي بحث شده است. محمد زاهدي اصل معتقد است خدمات اجتماعي موجب پاداش حقيقي و اجر اخروي شده، تزكيه نفس و آمرزش معصيت را درپي دارد. قوت قلب و اطمينان از آينده را باعث مي شود، به افزايش روزي كمك مي كند، روح اخوت و تفاهم ميان امت اسلامي را ترويج مي نمايد و به تأمين عدالت اجتماعي و قسط در جامعه منجر مي شود.فایل PDF زندگی نامه دکتر محمد زاهدی اصل
