یکی از موهبت‌هایی که طرح تحول بنیادین برای نظام آموزشی دارد اجرای سیستم توصیفی به جای نمره‌دهی در مدرسه‌های کشور است. در این نظام که مهر امسال به سه سالگی خود وارد می‌شود، به جای نمره از واژه‌های مانند خوب، متوسط و ضعیف برای بیان توانایی هر دانش‌آموز در درسی که فرا گرفته است، استفاده می‌شود؛ این طرح اکنون در پایه اول تا چهارم ابتدایی اجرا می‌شود و پیش‌بینی می‌شود مهر امسال به کلاس پنجمی و ششمی‌ها هم خواهد رسید. در ارزشیابی توصیفی به‌غیر از آزمون‌های کتبی از ابزارهای گوناگون دیگری چون پوشه کار، مشاهده، آزمون عملکردی و تکلیف درسی و مانند اینها استفاده می‌شود. هدف اصلی از اجرای این طرح بهبود کیفیت یادگیری و ارتقای سطح بهداشت روانی محیط یاددهی و یادگیری است. اگرچه مسئولان آموزشی کشور از این طرح حمایت می‌کنند، برخی والدین از اجرای نیمه‌کار آن در مقطع ابتدایی ناراضی بودند. مادر سپهر حسینی، دانش‌آموز مقطع پنجم ابتدایی در این باره به «حمایت» می‌گوید: فرزندم تا سال سوم دبستان بدون نمره درس می‌خواند؛ اما به محض اینکه وارد چهارم دبستان شد تا با نظام جدید و نمره‌دهی عادت کند با افت تحصیلی روبه‌رو شد که این موضوع موجب سرخوردگی او شده است. او ادامه می‌دهد: سال چهارم ابتدایی کتاب‌های درسی سخت‌تر می‌شود که این موضوع به دلیل اجرای نظام نمره‌دهی است؛ بنابراین به نوعی دل‌زدگی از درس در کودک ایجاد می‌کند؛ بنابراین بهتر است کل دوره ابتدایی به یک روش آموزش در اختیار بچه‌ها قرار گیرد.
کاهش اضطراب و افزایش بی‌توجهی
امتحان برای بسیاری از دانش‌آموزان به یک کابوس تبدیل می‌شود؛ این وضع مسئولان آموزشی کشور را واداشته است تا روش‌هایی برای کاهش اضطراب در نظام آموزشی پیاده کنند، از جمله ارزشیابی توصیفی. با این حال این نظام ارزشیابی بی‌اشکال هم نیست؛ محمد مرتضوی، معلم دوره ابتدایی و کارشناس ارشد آموزشی، در گفت‌وگو با «حمایت» در این باره می‌گوید: قبلاً با استفاده از نمره دانش‌آموزان مجبور به درس خواندن و گوش کردن به درس بودند؛ اما اکنون دانش‌آموزان تنها به فکر بازی هستند و سر کلاس به حرف‌های معلم خود اهمیتی نمی‌دهند. وی بیان می‌کند: البته این نظام ارزشیابی موجب کاهش اضطراب شده است، به طوری که اکنون دیگر کودک ترسی از امتحان دادن به خود راه نمی‌دهد؛ اما از سوی دیگر ممکن است باعث شود به طور عمقی و با حوصله درس‌ها را مرور نکند. به گفته وی، افت تحصیلی دانش‌آموزان یکی از پیامدهای تغییر نظام توصیفی به نمره‌دهی در دو سال پایانی ابتدایی است.
بررسی اجرای ارزشیابی توصیفی در ششم ابتدایی
با توجه به اینکه طرح ارزشیابی توصیفی موافقان و مخالفانی دارد کارشناسان آموزشی در حال بررسی این طرح برای ادامه اجرا هستند به طوری که معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با «حمایت» بیان می‌کند: اکنون 100 درصد پایه اول تا چهارم ابتدایی از ارزشیابی توصیفی بهره‌مند شده‌اند؛ اما برای اجرای آن در پنجم و ششم هنوز تصمیمی گرفته نشده است؛ البته پس از اعلام نتایج پژوهش‌ها و پیش از آغاز سال تحصیلی 92 تصمیم نهایی اعلام می‌شود. «فاطمه قربان» خاطرنشان می‌کند: هدف ما از اجرای این طرح کیفی شدن نظام آموزشی کشور است؛ نظام آموزشی سنتی بر کمیت توجه بیشتری داشت که در نظام جدید این نگرش تغییر کرده است. نمره دادن به بچه‌ها حس حسادت را در آنان تقویت می‌کند به طوری که کودک با احساس رقابت و کینه بزرگ می‌شود. به گفته وی، ایرادهای احتمالی این طرح ارزشیابی توصیفی نیز باید برطرف شود؛ اما در کل اجرای آن به بهتر شدن کیفیت آموزش کمک خواهد کرد.
