ایجاد تاب آوری اجتماعی با مُدل یادگیری اجتماعی

یادگیری اجتماعی روشی برای ایجاد تاب آوری در جامعه

دکتر جواد طلسچی یکتا؛ مددکار اجتماعی و مدیر مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران

خانه تاب آوری (Home of Resilience): چالش های امروز جامعه توسط خطرات محیطی نسبت به گذشته پیچیده تر بوده و نیاز به رویکردهای جدیدی برای حل مشکلات دارد. تاب آوری مستلزم تغییرات خاصی است و مدیریت دقیق آن جهت کمک به حفظ استانداردهای زندگی یا تغییر آن ها در مواجهه با یک حادثه به صورت اجرای کوتاه مدت و بلند مدت است.

جولیا باروت از محققین در این زمینه معتقد است که تاب آوری جامعه ، ظرفیت سیستم های اجتماعی، اقتصادی و محیطی برای مقابله با حوادث خطرناک و اختلالات بوده و همچنین واکنش و شناسایی به روش هایی است که از عملکرد حیاتی، هویت و ساختار آنها ضمن حفظ ظرفیت سازگاری، یادگیری و تحول، محافظت می نماید.

این مطالعه به این نکته اشاره دارد که یادگیری اجتماعی را _به طور بالقوه_ می توان جهت ترغیب برای تغییر مورد نیاز برای ایجاد تاب آوری به کار گرفت.

تاب آوری برای چه؟

افرادی که در مناطق پرمخاطره زندگی می کنند که خطر بخشی از زندگی آن ها شده است همیشه برای مقابله با آن آمادگی داشته و در فرهنگ شان نهادینه شده است. یادگیری و آموزش اجتماعی برای درک خطرات شناخته شده _من جمله در برابر خطرات طبیعی، جنگ ، بیماری هایی همچون کووید ۱۹_ بسیار مهم است.

باید این نکته را دانست که تاب آوری اجتماعی به مقتضای شرایط، حوادث و خطرات مختلف، فرآیند متفاوتی دارد. رویکردهای ایجاد تاب آوری برای یک خطر و حادثه ممکن است برای ایجاد تاب آوری در مواجهه با حادثه دیگر مناسب نباشد. محققان با توجه به شناخت نیاز به توجه، حفاظت و انگیزه در انتشار دانش، پیرامون این موضوع که یادگیری اجتماعی به چه میزان می تواند برای ایجاد تاب آوری در جامعه در برابر خطرات مکرر _ به عنوان تجربیاتی که در اذهان مردم بیشتر باقی می مانند_ مفیدتر باشد بحث می کنند. این موضوع افراد را قادر می سازد که اطلاعات را با موقعیت هایی که در آن بوده اند پیوند داده و برای تغییر برای تاب آوری انگیزه داشته باشند.

ایده ی پشت این رویکرد جهت یادگیری اجتماعی در بستر تاب آوری جامعه این است که قابلیت ها از طریق یادگیری آسان، دانش، ارزش ها و اقدامات متوازن، می توانند گسترش یابند تا ظرفیت گروه ها را برای ایجاد تاب آوری در مواجهه با بلایا افزایش دهند. آموزش مشترک در بین همسالان نیز یادگیری سریع تر و عمیق تر را در مقایسه با انتشار صِرف اطلاعات توسط مربی تسهیل نموده و به عنوان پتانسیلی برای ایجاد تاب آوری اجتماعی است.

اهمیت آموزش اجتماعی به عنوان محرکی جهت بهبود خود کارآمدی در مقابله با تهدیدات و خطرات

خود کارآمدی، باور و اعتماد شخص در اقدام به کاری یا مهم تر از آن اصرار در انجام آن است و نقشی کلیدی برای رشد اعتماد به نفس افراد دارد، و افراد خود آگاه در مواجهه با تهدیدات از منبع کنترل درونی برخوردارند که از آن برای اقدام متقابل در برابر حوادث و تهدیدات استفاده می کنند اما در مقابل افرادی هستند که در این شرایط همیشه به دولت ها و نهاد های ذیربط وابسته هستند در نتیجه یادگیری اجتماعی روشی مناسب برای رشد افراد در بکارگیری ظرفیت هایشان برای ایجاد تاب آوری گروهی است. مکانیسم اصلی برای یادگیری اجتماعی جهت تاثیرگذاری و تغییر نتایج تاب آوری به میزان رشد ظرفیت سازگاری افراد بستگی دارد.

برای ایجاد تاب آوری در جامعه نیاز به سه جزء اصلی است که در شکل زیر نشان داده است:

یادگیری، منابع و ظرفیت ها، و اقدامات.

در بخش یادگیری، فاکتورهایی همچون مفهوم خطر یا ضرر، مسئله سازی از ضرر یا خطر، تفکر انتقادی، تجربه و نوآوری، انتشار اطلاعات، دیده بانی و نظارت، و بررسی وجود دارد.

در بخش منابع و ظرفیت ها ، نیاز به منابع طبیعی و مکان محور، منابع اجتماعی سیاسی، مالی، جسمی و انسانی است.

اقدامات، به دو بخش پشتیبانی مدنی و حمایت اجتماعی تقسیم می شود که به ترتیب شامل آمادگی، واکنش، بهبودی و تسکین (پشتیبانی مدنی)، و کاهش آسیب پذیری و شبکه های امنیت اجتماعی (حمایت اجتماعی) می باشد.

منبع:
Social Learning and Resilience Building in the emBRACE Framework ; Submitted by Julia Barrott | published 25th Jan 2016 | last updated 6th Oct 2020