در ادامه حرکت رسانه ای تحت عنوان “معرفی فرهیختگان مددکاری اجتماعی استان اصفهان” که در قالب سلسله مصاحبه های اختصاصی با فعالان و پیشکسوتان این حوزه در استان اصفهان در دستور کار این پایگاه تخصصی قرار گرفته و مرحله به مرحله، به شکل برنامه ریزی شده در دست اجرا می باشد، قسمت یازدهم آن مصاحبه با خانم پروین فرهنگ منش می باشد که به شرح ذیل صورت پذیرفته است.
*لطفاً در ابتدا به اختصار خودتان را معرفی بفرمایید. چطور با مددکاری اجتماعی آشنا شدید و چه مسیری را از گذشته تا به امروز در حوزه مددکاری اجتماعی طی نموده اید؟ در کدام سازمان فعالیت دارید؟
با عرض سلام و احترام. اینجانب پروین فرهنگ منش متولد آذرماه سال 1343 هستم. مدت 28 سال است که به عنوان مسئول مددکاری بیمارستان دکتر شریعتی اصفهان وابسته به سازمان تأمین اجتماعی مشغول خدمت به مراجعین و بیماران می باشم. در سال 1363، کمی بعد از بازگشایی دانشگاه ها بدنبال انقلاب فرهنگی در رشته علوم اجتماعی گرایش خدمات اجتماعی در دانشگاه علامه طباطبایی تهران در کنکور سراسری که در آن زمان به صورت تستی – تشریحی برگزار می شد شرکت و پذیرفته شدم. دلیل انتخاب این رشته “در آن زمان باتوجه به عدم وجود مشاور (در حد وسیع امروزی) و یا حتی فارغ التحصیلی که بتوان از تجربیات و راهنمایی های آنان استفاده کرد” را میتوان صرفاً به خُلقیات و روحیات و علاقه فردی منوط دانست که حس کمک به همنوعان و انسان های دیگر را بعنوان یک اصل و یا شاید رسالت زندگی شخصی در وجود خود احساس میکردم و بدان معتقد بودم.
*به نظر شما حوزه فعالیتی خدمات تخصصی اجتماعی از گذشته تا بحال چه تغییرات کمی و کیفی داشته است؟ اوضاع فعلی ارائه خدمات مددکاری اجتماعی را چگونه ارزیابی می کنید؟
در رابطه با کیفیت خدمات مددکاری اجتماعی از زمان دانش آموختگی ما که تقریباً سه دهه از آن می گذرد “طبیعتاً تغییرات و چالش های متعددی را در نقطه نظرها و نگرش های موضوع مددکاری و جامعه هدف آن” شاهد بوده ایم… چرا که در آن زمان رشته مددکاری بسیار گمنام و یا به جرأت می توان گفت نام آن را بسیاری از مردم نشنیده بودند و برای بسیاری از مخاطبان باید این رشته و اینکه چه کار می کنید را توضیح می دادیم…. که البته باید اذعان کرد در ابتدا توضیح آن برای خود ما هم مشکل بود، زیرا مددکاری اجتماعی در عمل و تجربه معنا و بازتاب واقعی خودش را می یابد و چون گسترده و عملکرد آن بسیار وسیع و متنوع است و جنبه های متعدد زندگی بشری اعم از اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی- سیاسی … را در بر میگیرد و هر کدام از این مفاهیم کلان در بُعد اقتصادی “متغیرهایی چون فقر، بیکاری، رفاه، تأمین اجتماعی و… در بحث اجتماعی: کودک آزاری، دختران گریخته از خانواده، زنان سرپرست خانوار، سالمندان در معرض آسیب، معلولین ذهنی- جسمی و حرکتی، بیماران صعب العلاج، کودکان کار و خیابان و مشکلات ناشی از این پدیده “افراد کارتن خواب و بی خانمان” بزهکاران و متکدیان و بطور کلی تمامی افرادی که از حداقل حقوق شهروندی و زندگی طبیعی خود محروم می باشند را در بر می گیرد و در مبحث فرهنگی نیز عدم آشنایی افراد از حقوق شهروندی و نفوذ خرافه پرستی و عدم آموزش کافی… منشاء بسیاری از مشکلات و نابسامانی هاست… و تمامی این مشکلات تلاش و همت دولتمردان جهت تبیین و تدوین قوانین و لوایح و دستورالعمل ها را در حمایت و پیشگیری از عوامل خطر و آسیب افراد جامعه می طلبد. چرا که تصویب قوانین و اجرای آن بهترین اهرم برای تضمین سلامت روح و روان و جسم شهروندان و خصوصاً اقشار آسیب پذیر جامعه مدنی است… و در این میان نقش مددکاران اجتماعی در صیانت و به ثمر نشاندن این قوانین در خصوص گروه های هدف میتواند بسیار برجسته مفید و عملی باشد که برای تحقق این مهم عشق مددکار اجتماعی به حرفه و رسالت خویش و چگونگی نگرش او به نوع بشر بسیار مهم و تعیین کننده است.
در گذشته باتوجه به شناخت کمتر از این رشته شاید تنها تلاش و زحمت شخص مددکار در ارائه متنوع خدمات به مراجعین حرف اول را میزد و بسیاری از افراد نقش مددکار اجتماعی را صرفاً کمک های مالی برای تأمین هزینه بیماران (در بیمارستان) می شناختند. اما با گذشت زمان و افزایش تعداد دانش آموختگان این رشته و ورود به مراکز متعدد کار شناخت از این علم بیشتر شده و این خود عامل مهمی است که مددکاران اجتماعی در جایگاه خود با صلابت و قدرت مضاعف در کار کمک به مردم نقش آفرینی کنند، که البته باتوجه به گسترش و تنوع جوامع از نظر فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژی و …، به تبع آن رشد مفاسد و آسیب های مرتبط با این تحول نیاز به ارتقا و جهش در متون علمی و رویکرد علمی رشته مددکاری هم در بُعد کمّی و هم کیفی بدیهی لازم و ضروری به نظر میرسد. چرا که برای ارائه خدمات باید پا به پای تغییرات جامعه هدف تغییر و حتی چندین قدم جلو بود. یعنی باید بتوان تغییرات و خطرات را پیش بینی و برای کنترل و کاهش آسیب قبل از وقوع، برنامه ریزی و برنامه اصلاحی داشت. در این میان ارتباط با جامعه جهانیِ مددکاری و بهره گیری از تجربیات و راهکارهای اجرایی تطبیق یافته با فرهنگ بومی- استفاده از خیرین- داوطلبین و علاقمندان به مبحث مددکاری قرار گرفتن مددکاران اجتماعی در مناصب و حوزه های تدوین و برنامه ریزی قوانین در بسط و توسعه فرهنگ مددکاری و کمک به همنوعان راه گشا و مفید است.
*جهت ارتقاء کمّی و کیفی خدمات مددکاری اجتماعی در سازمان های مختلف چه پیشنهاداتی دارید؟
در دهه های اخیر هم تنوع مشکلات و مسائل بنا به شرایط آن زمان نیز در همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی… وجود داشت. از فقر اقتصادی مردم گرفته تا مسائل کودکان بدسرپرست و مسائل مربوط به کار و کارگر و کارفرما – سوء مصرف مواد مخدر- مادران باردار بدون همسر، دختران گریخته از منزل تا سالمندان طرد شده از سوی خانواده … اما به جرأت می توان گفت تعداد کمّی و تنوع آن ها از زمان حاضر کمتر بود و شاید بتوان گفت بیشتر مسائل مادی را شامل میشد، ولی امروز باتوجه به گذر جامعه از سنتی به مُدرن و فرا مُدرن مشکلات هم مدرن و بنا به زمان متنوع و شوکه کننده شده است و همین موضوع همت و دستهای یاورانه تمامی مسئولین و برنامه ریزان سطح کلان و مددکاران و افراد انسان دوست را در عمل می طلبد.
*لطفاً از بهترین و جالبترین خاطرات خودتان در این حوزه بفرمایید
به نظر من یکی از بهترین دوران زندگی فرد میتواند دوران و خاطرات دانشجویی باشد. از خاطرات مانده بنده در ارتباط با مددکاری ایجاد کارگاه خیاطی در یکی از روستاهای تهران در کارورزی جامعه ای با کمک خیرین، رهبران مذهبی و زنان مشتاق روستا بود که با سرپرستی استاد گرانقدرم آقای دکتر حسینی انجام شد. هنوز بعد از گذشت سالها چهره خندان و لبخند رضایت اهالی آن روستا هنوز در خاطرم زنده است.
*صحبتهای پایانی شما را البته از منظر یک مددکار اجتماعیِ پیشکسوت میشنویم
باتوجه به رخداد تغییرات در جامعه مددکاران اجتماعی جوان هم تحت تأثیر این گذر قرار داشته اند و در عمل خود ما هم این تغییرات و تفاوت میان نسل جدید و قدیم را میبینیم و احساس میکنیم. فکر میکنم بهتر باشد مددکاران اجتماعیِ نسل جدید هم با مددکاران هم عرصه خود و هم با مددکارانِ پیشکسوت تعامل و ارتباط تنگاتنگ داشته باشند و از تجربیات و اطلاعات آن ها استفاده نمایند و همگی همدل و همسو برای ارتقا و کمال هرچه بیشتر این رشته اختلافات و سلائق را کنار گذاشته و با تقویت دانش علمی و مهارت های عملی خصوصاً جدی گرفتن دوره های کارورزی اعم از فردی، گروهی و جامعه ای در جهت پیشبرد جامعه ای عاری از تبعیض، ظلم و ستم، محرومیت و آوارگی و ارتقای عدالت و رفاه اجتماعی گام های موثر برداریم و درنهایت به جامعه ای دست یابیم که تمامی افرادش دارای روحیه مددکاری و تاب آوری و کمک به هم نوعان خود باشند انشاا…
مصاحبه و گردآوری: هما صدری؛ عضو تیم تخصصی وبسایت مددکاران اجتماعی ایرانیان
پایگاه اطلاع رسانی مددکاران اجتماعی ایران
