تاب آوری خانواده

مدیریت استرس و ایجاد تاب آوری در خانواده
دکتر جواد طلسچی یکتا؛ مددکار اجتماعی و مدیر مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران

امروزه بسیاری از افراد به صورت طولانی مدت کار کرده و این زمان طولانی باعث استرس و فرسودگی زیاد شده که این فشار کاری را با خود به خانه می آورند و کودکان نیز بیش از حد در برنامه درسی و تکالیف زیاد غرق شده اند. خانواده های قرن بیست و یکم به دلیل اقتضای شرایط زندگی امروز نسبت به خانواده های دهه های گذشته با چالش های مختلفی دست و پنجه نرم می کنند که همین موضوع اهمیت تاب آوری در خانواده را پر رنگ تر می نماید. تاب آوری مهارت حیاتی زندگی برای کودکان و والدین شان است و خوشبختانه قابل یادگیری است.

در اینجا ۷ راهبرد ایجاد تاب آوری در خانواده به صورت خلاصه گردآوری شده است:

غلبه بر افکار منفی:
اگر شما پدر یا مادر یک نوجوان هستید، این سبک تفکر را مشاهده کرده اید. این نوعی، سبک تفکر مارپیچ رو به پایین است که از اقدام هدفمند شما در شرایط ویژه و اضطراری جلوگیری می نماید. تصور کنید که نوجوان ۱۷ ساله تان رابطه دوستی اش به هم خورده است و گمان می کند که دنیا به آخر رسیده ، یا فکر کنید که در یک فروشگاه ، یک آن سرتان را می چرخانید و می بینید که فرزند ۷ ساله تان کنار شما نیست. هر دو مورد منجر به اضطراب و یا حتی ترس می شود. اما دور کردن و غلبه بر افکار منفی ، شما را به سوی اقدام منطقی و عقلانی سوق داده و تحمل و تاب آوری شما را افزایش می دهد.

کشیدن نمودار درختی از نقاط قوت خانواده:
شناسایی نقاط قوت اعضای خانواده یکی از بهترین ابزار های خود آگاهی بوده و فرصت فوق العاده ای برای صحبت با فرزندان در باب کارهایی است که از عهده انجام آن به خوبی بر می آیند. اگر شما یا فرزندتان با چالشی مواجه شدید، درباره نحوه استفاده از نقاط قوت و توانایی هایتان برای حل مسئله با هم بحث و گفتگو کنید.

به خاطر سپردن اتفاقات و موضوعات خوب:
با توجه به سوگیری منفی بینانه افراد، ان ها همیشه آماده هستند تا به اتفاقات بدی که در طول روز می افتد توجه نموده و آن ها را به یاد آورند. تعاملات و اتفاقات مثبت فراوان است اما افراد آن ها را به خاطر نمی سپارند و برای آن ها ارزشی قائل نمی شوند. در پایان هر روز، درباره اتفاقات خوبی که در طول روز برای اعضای خانواده پیش آمده سوال شود و اینکه چرا بیان آن مهم بوده است. این تمرین بیشتر از چند دقیقه وقت شما را نمی گیرد اما مطالعات نشان داده است که خانواده هایی که این فعالیت را به صورت یک سرگرمی انجام می دهند سطح شادابی و نشاط و مثبت اندیشی در آن ها افزایش می یابد.

تشویق به انجام ریسک های مثبت و بحث پیرامون درس هایی که از شکست می توان گرفت:
پشتیبانی از کودکان و اعضای خانواده ضروری است اما نباید به طرزی باشد که همیشه به کودکمان در هر شرایطی، بیجا و بی حساب نمره الف (عالی) داده و اجازه ندهیم که تجربه کند و شکست بخورد، چون در این صورت توانایی کودکمان را در بیرون آمدن از چالش با مطالعه سخت تر، آمادگی متفاوت و تمرین بیشتر از بین می بریم. از ویژگی تاب آوری -زمانی که شرایط سخت می شود- این است که قادر باشیم اعتماد به نفس داشته و با انجام ریسک مثبت مسیر درست را بپیماییم.

جوان سازی خانواده:
احساس مثبت، جزء کلیدی تاب آوری است. توانایی ایجاد حس مثبت زمان با هم خندیدن، یا انجام فعالیت های جسمی، رفتن به گردش ، انجام بازی های مختلف و غیره، تاب آوری شما را به عنوان خانواده بالا می برد. اگر چه زمان برای خانواده های پرمشغله کوتاه است، اما اهمیت وقت گذاری برای جوان سازی و شادابی خود و خانواده باید سر مشق قرار گیرد. نمی توانید در حالی که بی انرژی هستید در کنار خانواده خود بوده و ارتباط مثبت برقرار نمایید.

در کنار هم بودن جهت درست پیش رفتن امور:
مطالعات نشان داده است که ساخت روابط اجتماعی قوی نه تنها تاب آوری بلکه شادی را نیز در محیط خانواده ایجاد می نماید. در یکی از مطالعات مشخص شده است که نحوه واکنش شما به اخبار مثبت و خوب ، بیشتر ایجاد ارتباط می نماید تا واکنش به اخبار منفی. این موضوع از روابط شخصی تا تعاملات تجاری به کار گرفته می شود. واکنش به صورت فعال و سازنده، کمک به انتقال اخبار خوب، تنها واکنش و پاسخی است که روابط خوب را ایجاد می نماید. از بین بردن مکالمه با واکنش و پاسخ مختصر، یا تغییر مکالمه از موضوعی دیگر به موضوعی بی ربط، روش هایی هستند که یک رابطه را تضعیف می نماید. کودکان را ترغیب نمایید تا پاسخ و واکنش فعال و سازنده را نه تنها در خانواده ، بلکه بین دوستانشان تمرین نمایند.

دادن فرصت به اعضای خانواده برای تکرار موفقیت ها:
گاهی اوقات وقتی همه چیز خوب پیش می رود، والدین به کودکان می گویند: “عالی است” یا “خیلی بچه باهوشی هستی”. این جملات خوب هستند اما به تکرار موفقیت کودکان کمکی نمی کنند. وقتی متوجه می شوید که کسی در انجام کاری خوب است، آن راهبرد خاص را مهارت نامیده و تلاش کنید که به نتایج خوب منجر شود. برای مثال به تفاوت این دو جمله دقت کنید:
“وای، وقتی وسط زمین دویدی و مدافع رو رد کردی و توپ رو سمت راست دروازه شوت کردی ، فوق العاده بودی”
و جمله ی مختصر: “تو یه ورزشکار عالی هستی”.
تفاوت این دو جمله در میزان موفقیت اعضای خانواده و تکرار آن و بالطبع افزایش سلامت روانی و افزایش تاب آوری خانواده به طرز قابل توجهی تاثیرگذار است.

منبع:
۷ Strategies for Building Your Family’s Resilience: Manage stress and build your family’s resilience with these skills