نهاد خانواده و پیامدهای اجتماعیِ بی وفایی زناشویی بر آن

خانواده در زمره مهمترین سیستم‌های اجتماعی است که‌حفظ و تداوم خانواده از اهمیت زیادی برخوردار است. به اعتقاد گلاسر، زوجها زندگی مشترکشان را با عشق شروع می کنند، ولی مشاهده می‌کنند که صمیمیت اولیه به‌ تدریج رنگ می‌بازد. با گذشت زمان زندگی برخی از زوجین به جدایی کشیده می شود، اما اکثریت به زندگی مشترکشان با آهنگی یکنواخت و ملال آور ادامه می دهند و برای تحمل این زندگی به مشروبات الکلی، پرخوری، استفاده از موادمخدر یا ارتباطات نامشروع روی می آورند. مهم‌ترین انگیزه زن و مرد متأهلی که به سوی روابط نامشروع کشیده می‌شود، تجربه مجدد صمیمیت فردی و جنسی است. چیزی که دیگر آن را در زندگی مشترکشان نمی یابند. بنابراین جذابیت روابط نامشروع بدین دلیل است که هیچ یک از طرفین، عیب جویی، سرزنش و شکوه نمی کنند یا نق نمی زنند. خيانت زناشويی (بی وفایی) موضوعی است كه مددکاران اجتماعی به صورت منظم در كارهای بالينيشان با آن مواجه می شوند و مي‌تواند تجربه‌ای گيج‌كننده و دردناك برای همه‌ كسانی باشد كه با آن‌ درگيرند، افزون بر اين، خيانت يكی از دلايل عمده‌ طلاق و از هم پاشيدن ازدواج است. بي وفايی و خيانت به همسر در نگاه اول پديده ای فردی به نظر مي رسد؛ اما با توجه به عواقب ناگوار و پيامدهاي سوء آن كه نهاد خانواده و تربيت فرزندان و نيز سلامت و امنيت جامعه را دچار اختلال و آشفتگي مي‌کند، بايد اين معضل را از آسيب های اجتماعی پنهان و بسيار جدی به شمار آوریم. نداشتن آمار دقيق در كشور ما به منزلة نبود اين معضل و مشكل اجتماعی نيست؛ بلكه بي توجهی ما به اين آسيب اجتماعی را نشان می‌دهد. درج مطالب زيادی در جرايد، آمار تماس ها با صدای مشاور، افزايش آمار مراجعان درگير با بي وفايی زناشويی به دادگاه های خانواده و مراكز مشاوره، افزايش تعداد فيلم ها و سريال ها با موضوع بي وفايی زناشويی و همچنين پنداشتن بی‌وفایی زناشویی به مثابه يكی از دلايل اصلي طلاق ها و قتل های خانوادگی و ناموسی، مبين اين واقعيت تلخ است كه اين معضل اجتماعی به صورت پنهان در جامعه ما رواج دارد. بی وفايی و روابط خارج از ازدواج (خيانت)، ارتباط با فردی غيراز همسر است. هر نوع پنهان كاری از همسر درباره روابط خارج از ازدواج، نوعی بی وفايی تلقی مي‌شود. افراد درك خاصي از معنی خيانت زناشويی دارند؛ برای عده ای داشتن رابطه جنسی خارج از ازدواج، خيانت محسوب مي شود و برای عده ای ديگر، داشتن رابطه عاطفی بدون رابطه جنسی. در ميان مردان، رابطه جنسی همسرشان در خيانت بسيار مهم تر تلقی مي شود و برايشان دردناك است؛ اما در زنان خيانت عاطفی، هم آسيب شديدی به رابطه زناشويی آن ها وارد می كند و هم برايشان گذشت ناپذير است. گلاس (1981) سه نوع متفاوت از رابطه خارج از ازدواج را شناسايي كرد. نوع اول درگيری عاطفی بدون مقاربت جنسی؛ نوع دوم داشتن رابطی جنسی بدون درگيری عاطفي؛ نوع سوم تركيبی از دو نوع قبلی كه شامل رابطه جنسی و عاطفی است. نوع سوم، آسيب زننده ترين حالت به ازدواج است. مطالعات زیادی نشان داده‌اند که واکنش فرد نسبت به خیانت همسر، شبیه علائم استرس پس از ضربه همچون علائم شوك، سردرگمی، خشم، افسردگی، آسیب دیدن عزت نفس و کاهش اعتماد به نفس در مسائل شخصی و جنسی‌ می باشد. همچنین نتایج پژوهشها حاکی از آن است که پس از افشاء خیانت همسر، خانواده ها با مسائلی نظیر بحران زناشویی، تضعیف عملکردی در نقش های والدینی، و مشکلات شغلی رو به رو می شوند. از دیگر پیامدهای خیانت همسر می‌توان به مسائلی نظیر ضرب و شتم، قتل همسر و اقدام به خودکشی اشاره کرد. در پژوهشها، مهمترین دلایل اقدام به خیانت را، مشکلات عاطفی، نارضایتی عاطفی و جنسی، داشتن اختلالات و مشکلات روانشناختي، ازدواج‌های اجباری، انتقام گرفتن، هيجان خواهی، علل اقتصادی، کنجکاوی و اعتماد به نفس پايين و خودانگاره منفی نسبت به خود ذکر کرده‌اند. با توجه به پیامد های مخرب اجتماعی بی وفاییِ زناشویی و آسیب به مهمترین نهاد هر جامعه یعنی خانواده، نیاز به نگاه و توجه ویژه و تخصصی در جامعه نسبت به این پدیده داریم.

پروانه خفتان | کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی
پایگاه اطلاع رسانی مددکاران اجتماعی ایران