رویکرد عمومی سالیان اخیر در مورد بیماریهای سرطانی که بیشتر ناشی از هزینه های گزاف درمانی و عدم پوشش مناسب بیمه‌ای درمانی و دارویی برای این نوع خاص از بیماری هاست، در اولین نظر متوجه سیاستگذاری پیشگیرانه ی (preventive policy) نظام سلامت می شود.
سیاستگذاری بهداشت و درمان به دو شکل متمایز قابل تعریف است:
نخست سیاستگذاری دولتی برای بهبود بهداشت از طریق خدمات بهداشتی و درمانی است که فقط شامل اقدامات وزارت بهداشت، متخصصان یا سایر خدمات بهداشت نیست.
در تعریفی وسیع تر، سیاستگذاری بهداشت با بسیاری از سیاستهای دیگر در ارتباط است. مثل مالیات بر فروش دخانیات، اقدامات برای کنترل الودگی آب و هوا، سلامت غذا یا بهداشت محیط کار.
در مورد سیاستگذاری سلامت باید یادآور شد موضوعاتی مانند وظیفه دولت در فراهم کردن خدمات بهداشتی، هزینه‌های روزافزون دارویی، انتظارات عامه از خدمات بهداشتی، توسعه فناوریهای پزشکی و بسیاری موضوعات دیگر این جنینی را شامل می شود،
این طور بنظر میرسد که یک توافق جمعی بر سر این مسأله وجود دارد که ”همه افراد بطور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تأثیر هزینه ها و مزایای رفاه اجتماعی هستند”.
برخی از افراد از لحاظ درآمدی کاملاً به مزایای رفاهی وابسته‌اند در حالی که دیگران هیچگونه مزایای تامین اجتماعی دریافت نمی کنند و میزان استفاده ایشان از خدمات عمومی کم یا هیج باشد.
با این مقدمه میخواهیم به مبحث مورد نظر در مورد رشد روز افزون بیماریهای سرطانی و نحوه سیاستگذاری دولت در برخورد با این پدیده درمانی بپردازیم.
در تعریف عمومی، سرطان به مجموعه بیماریهایی گفته میشود که از تکثیر مهار نشده سلولها بوجود می آیند. علت دقیق این بیماری نامشخص است ولی عواملی مانند ژنتیک، مواد رادیواکتیو، مواد شیمیایی و سمی، تابش بیش از اندازه اشعه هایی مانند نور آفتاب، چاقی، مصرف دخانیات، رژیمهای غذایی و … از طرف پزشکان بعنوان عوامل اصلی سرطان معرفی شده اند.
رئیس مرکز تحقیقات سرطان ایران در تیرماه ۱۳۹۳ گفت تقریباً بالاترین نرخ رشد سرطان در جهان متعلق به ایران است،(ایرنا) و همچنین معاون مدیریت منابع انسانی وزارت بهداشت در سال ۱۳۹۲ آمار ابتلا به سرطان در ایران را سالانه ۹۰ هزار نفر و تعداد این افراد را در کشور حدود نیم میلیون نفر اعلام کرد و تخمین زد این آمار طی ۱۵ تا ۲۰رسا اینده به دو برابر افزایش پیدا کند.(ایسنا)
با نگاه دقیق تر به عوامل یاد شده بعنوان عوامل ابتلا به سرطان، به خوبی می توان نقش سیاستگذاری های حوزه سلامت را در کنترل و پیشگیری از بروز این بیماری، نشان داد.
تحقیق فیلی مور (phillimore) و همکاران او (۱۹۹۴) در شمال انگلستان به خوبی نشان داد که نابرابری مالی رو به گسترش از علل اولیه افزایش نابرابری بهداشتی است و میزان بالای بیماری و مرگ و میر در برخی بخش های جمعیتی به روشنی با عوامل زیست محیطی در ارتباطند و تاثیر این عوامل (فقر، تغذیه ناکافی و بیکاری) بیش از خدمات بهداشتی یا پزشکی مدرن است. این موضوع وقتی تشدید می شود که توجه به بهداشت منجر به نادیده گرفتن یا غفلت از نقش عوامل پیشگیرانه و زیست محیطی می شود.
یکی از اصول بنیادین دولت رفاه (welfare state) در دهه ۱۹۴۰ اصل بیمه است که طبق آن نظام رفاهی چیزی مثل یک بانک عظیم برای پس انداز است و برای افراد، منابعی که در دوره مولد زندگی ذخیره می گردند، نیازهای دوره وابستگی (دوره بیماری، بازنشستگی و یا بیکاری) را تأمین می کنند. از این نظر تقریباً می توان گفت که این نظام رفاه در بازتوزیع منابع از افراد سالم ببیماران موفق بوده است.
اهمیت پیشگیری در بحث سلامت و بهداشت بر هیچکس پوشیده نیست و همین امر اهمیت سیاستگذاریهای پیشگیرانه را با توجه به نوع بیماری مورد بحث و هزینه های اقتصادی و اجتماعی تحمیل شونده به نظام اجتماعی کل را نمایان تر می سازد.
اهم موضوعات قابل بحث در زمینه سیاستگذاری های بهداشتی با رویکرد پیشگیرانه و حمایتی در این مورد را میتوان در هزینه‌های زیر خلاصه کرد.
- نیاز به زنجیره از اصلاحات مهم ذر نظام سلامت.
- جلوگیری از بروز استراتژی جدید پزشکان برای پشتیبانی از اقتدار حرفه ای خود با ملاک قرار گرفتن پول در ارائه خدمات و رشد مدیران غیر تخصصی در حوزه بهداشت و درمان،
- حمایت از ابایی هزینه‌های میان بخشی حوزه سلامت بخصوص از حوزه درمان به حوزه پیشگیری.
- تقویت بخشهای مراقبت اولیه در سطح پزشکان خانواده، درمانگاه ها و بیمارستانهای محلی و غیر تخصصی.
- ارائه توأمان مراقبت های بهداشتی و اجتماعی و پررنگ تر شمردن نقشهای آگاهسازی گروههای پر خطر.
- توجه بیشتر دولت به کیفیت ارائه خدمات در تحت قراردادها با پزشکان و درمانگاهها در راستای ارتقای شاخصهای درمانی و بهداشتی و توقع به ابعاد جدیدتر بهداشت مثل محیط کار.
- توجه بیش از پیش به بخشهای محیط زیست با در نظر گرفتن شاخصهای توسعه پایدار و حمایت از صنایع غذایی ارگانیک و نیز نظارت مستمر بر تولید و توزیع مواد غذایی و آب آشامیدنی با نگاه ویژه به مناطق محروم.
- گسترش هر چه بیشتر چتر حمایت بیمه ای به سمت مراقبت های درمانی بیماریهای نوظهور و عموماً پر هزینه،
نگارنده:
محمد قربانی (چیری)؛ مددکار اجتماعی
انتشاریافته در مجموعه تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان
منابع:
مقدمه ای بر سیاستگذاری اجتماعی, کن بلی مور،۱۹۴۸،مترجم علی اصغر سعیدی و سعید صادقی جقه،چاپ اول 1389
دانشنامه آزاد ویکی پیدا www.wikipedia.com
