پژوهش در مددکاری اجتماعی ایرانیان؛ رویکردی مبتنی بر تحلیل راهبردی و ساختار اطلاعات
پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان (iraniansocialworkers.ir) نه تنها یک رسانه خبری، بلکه یک مرکز تخصصی تولید دانش و پژوهش‌های کاربردی در حوزه مسائل اجتماعی است. فرایند پژوهش در این پایگاه فراتر از بازنشر مقالات دانشگاهی بوده و بر یک مدل جامع و داده‌محور استوار است که هدف آن، تبدیل اطلاعات خام به تحلیل‌های راهبردی برای کنشگری و سیاست‌گذاری اجتماعی است.
زیرساخت داده‌محور پژوهش: بانک‌های اطلاعاتی تخصصی
اساس پژوهش در این پایگاه، برپایه مجموعه‌ای از بانک‌های اطلاعاتی ساختاریافته بنا نهاده شده است که منابع غنی از داده‌های طبقه‌بندی‌شده را در اختیار تیم تخصصی قرار می‌دهد:
- بانک اطلاعات پژوهشی: این بخش به طور مستقیم به جمع‌آوری، طبقه‌بندی و دسترسی آسان به منابع علمی، تحقیقاتی و مطالعات موردی مرتبط با مددکاری اجتماعی ایران و جهان می‌پردازد. مقالاتی با عناوینی چون «راهنمای جامع برخورد و حمایت از…» یا «توانمندسازی زنان سرپرست خانوار: نقش مددکاران» نشان‌دهنده محتوای عملی و مبتنی بر شواهد این بخش است.
- بانک اطلاعات مددکاری اجتماعی و تاب‌آوری: این بانک‌ها اطلاعات مرتبط با حوزه‌های تخصصی مددکاری (نظام سلامت، آموزشی، صنعت و…) و همچنین موضوع تاب‌آوری اجتماعی و فردی را به صورت مدون نگهداری می‌کنند. این ساختار اطلاعاتی، زمینه را برای پژوهش‌های تطبیقی و تخصصی فراهم می‌آورد.
- اتاق وضعیت تحرکات رسانه‌ای: این اتاق، داده‌های مربوط به رصد لحظه‌به‌لحظه اخبار و اطلاعات اجتماعی (همان‌گونه که توسط ربات‌های هوشمند مسلح به هوش مصنوعی جمع‌آوری می‌شوند) را به اطلاعاتی قابل تحلیل تبدیل کرده و به عنوان داده‌های به‌روز برای پژوهشگران فراهم می‌کند.
متدولوژی اصلی پژوهش: واکاوی اجتماعی و تحلیل راهبردی
پژوهش در مددکاری اجتماعی ایرانیان به جای تمرکز صرف بر تئوری، بر تحلیل مسائل روز جامعه و تبدیل آن به محتوای کنشگرانه تأکید دارد:
الف) واکاوی اجتماعی (Social Analysis)
بخش واکاوی اجتماعی قلب تپنده پژوهش‌های کاربردی در این پایگاه است. این فرایند شامل تحلیل عمیق و چندوجهی مسائل اجتماعی ایران است. عناوین مقالات این بخش (مانند «واکاوی قطعی روزانه برق و چالش‌های اجتماعی و اقتصادی» یا «کودکان کار و خیابان و خانواده‌های آنها در شرایط بحران‌های اقتصادی») نشان می‌دهد که پژوهش‌ها ماهیت مسئله‌محور (Problem-Centered) دارند و به دنبال ریشه‌یابی و تبیین علمی رخدادها و آسیب‌های اجتماعی هستند.
ب) تحلیل راهبردی اطلاعات اجتماعی
محتوای پایگاه بر مبنای «تحلیل راهبردی اطلاعات اجتماعی» تولید می‌شود. این متدولوژی شامل مراحل زیر است:
- رصد و جمع‌آوری داده‌های هوشمند: استفاده از هوش مصنوعی برای پایش مستمر اطلاعات اجتماعی و تبدیل داده‌های خام به داده‌های اولیه.
- تعیین دستور کار پژوهش: دکتر جواد طلسچی یکتا، مدیرکل پایگاه، با استفاده از داده‌های رصد شده، دستور کار و اولویت‌های تحقیقاتی را تعیین می‌کند تا پژوهش‌ها دقیقاً به نیازهای روز جامعه مددکاری پاسخ دهند.
- تولید محتوای مبتنی بر شواهد (Evidence-Based): تیم تخصصی پایگاه، پژوهش‌ها را با تکیه بر بانک‌های اطلاعاتی و داده‌های رصدشده انجام داده و نتایج را در قالب مقالات تحلیلی، راهنماها و گزارش‌های تخصصی منتشر می‌کنند.
کارکرد و خروجی‌های پژوهش
خروجی پژوهش‌های انجام شده در مددکاری اجتماعی ایرانیان، فراتر از مقالات علمی صرف بوده و ابزارهایی برای کنشگری و توانمندسازی جامعه را فراهم می‌کند:
- پیشگیری و آینده‌پژوهی: مقالاتی چون «آینده‌پژوهی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی» نشان‌دهنده رویکرد پیشگیرانه و بلندمدت در پژوهش‌ها است.
- تدوین استانداردهای حرفه‌ای: پژوهش‌هایی که به وضعیت مددکاری در حوزه‌های مختلف (مانند «وضعیت مددکاری گروهی در ایران» یا «مددکاری اجتماعی در نظام سلامت») می‌پردازند، به دنبال ارتقاء و استانداردسازی خدمات تخصصی مددکاری در ایران هستند.
- توانمندسازی و توسعه: پژوهش‌ها بر موضوعاتی مانند تاب‌آوری و «توانمندسازی زنان سرپرست خانوار» تمرکز دارند تا با ارائه دانش کاربردی، به طور مستقیم بر توانایی افراد و گروه‌های آسیب‌پذیر تأثیر بگذارند.
- تولید کتب سال: جمع‌آوری و تدوین مهم‌ترین دستاوردهای تحقیقاتی و تحلیلی سالانه در قالب «کتاب‌های سال پایگاه» که نشان‌دهنده یک فرایند مدون تولید علم است.
در مجموع، پژوهش در پایگاه مددکاری اجتماعی ایرانیان یک فرایند سیستماتیک، داده‌محور و هدفمند است که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و تیم‌های تخصصی، به دنبال پر کردن خلأ پژوهش‌های کاربردی در حوزه اجتماعی و تبدیل پایگاه به یک مرجع معتبر علمی-رسانه‌ای است.
