مدارس تاب آور موضوع این نوشتار است و در ادامه به بررسی مؤلفه‌ها و ویژگی‌های مدارس تاب‌آور خواهیم پرداخت.
مدارس تاب‌آور
جواد طلسچی یکتا؛ مدیر و موسس رسانه تاب آوری ایران
مدارس تاب آور: در دنیای امروز، با توجه به چالش‌های فراوان اجتماعی، اقتصادی و محیط‌زیستی که جوامع با آن مواجه هستند، مفهوم «تاب‌آوری» در زمینه‌های مختلف به ویژه در آموزش و پرورش بسیار مهم جلوه می‌کند.
مدارس تاب آور به عنوان نهادهای آموزشی میتوانند نقش بسزایی در شکل‌دهی به نسل‌های آینده ایفا کنند.
در این مقاله به بررسی مفهوم مدارس تاب‌آور، ویژگی‌ها، فواید و راهکارهای ایجاد آن‌ها خواهیم پرداخت.
مقدمه
مدارس تاب آور به محیط‌های آموزشی گفته می‌شود که به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا نسبت به تغییرات و چالش‌های پیش‌رو مقاومت کنند و از دانش‌آموزان خود در برابر بحران‌ها محافظت کنند.
این نوع مدارس نه تنها به یادگیری دانش‌آموزان توجه دارند، بلکه به توسعه مهارت‌های زندگی و تاب‌آوری آن‌ها نیز اهمیت می‌دهند.
چالش‌هایی از قبیل تغییرات آب و هوا، بحران‌های اقتصادی و اجتماعی و شیوع بیماری‌ها از جمله مشکلاتی هستند که نظام‌های آموزشی با آن‌ها مواجه‌اند.
این مقاله تلاش دارد تا به بررسی مؤلفه‌ها و ویژگی‌های مدارس تاب‌آور بپردازد و تأثیر آن‌ها را بر بهبود سیستم آموزشی و جامعه نشان دهد.
مفهوم تاب‌آوری در آموزش و پرورش
تاب‌آوری به معنای توانایی انطباق و مقاومت در برابر چالش‌ها و مشکلات است.
در زمینه آموزش و پرورش، تاب‌آوری به قابلیت نظام‌های آموزشی برای ارائه پاسخ‌های موثر و کارآمد در مواقع بحران اشاره دارد.
این مفهوم از دو منظر مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- تاب‌آوری فردی: این بخش شامل توانایی دانش‌آموزان در مواجهه با چالش‌های زندگی، از جمله مشکلات خانوادگی، فشارهای اجتماعی و استرس تحصیلی است. مدارس باید برنامه‌هایی را تدوین کنند که به تقویت شخصیت و اعتماد به نفس دانش‌آموزان کمک کند.
- تاب‌آوری سازمانی: در اینجا هدف بهبود قابلیت‌های مدیریتی و ساختاری مدارس است. این مساله شامل تشکیل تیم‌های مختص بحران، برگزاری نهادهای نظارتی و آموزش مستمر کادر آموزشی و اداری می‌باشد.
ویژگی‌های مدارس تاب‌آور
برای تشکیل یک مدرسه تاب‌آور، لازم است ویژگی‌های خاصی در نظر گرفته شوند:
- آموزش جامع: مدارس تاب‌آور به یادگیری فراتر از محتوای درسی توجه دارند و مهارت‌های نرم و نرم‌افزاری مانند تفکر انتقادی، همکاری و حل مسئله را آموزش می‌دهند.
- ایجاد محیط امن و حمایتی: ایجاد فضایی همچون خانواده، موجب می‌شود دانش‌آموزان احساس امنیت کنند و قادر به به اشتراک‌گذاری مشکلات خود باشند.
- توجه به تنوع: مدارس تاب‌آور همواره به نیازهای مختلف یادگیرندگان پاسخ می‌دهند و برنامه‌های آموزشی متنوعی را ارائه می‌کنند.
- توسعه مهارت‌های اجتماعی: کمک به دانش‌آموزان در کسب مهارت‌های اجتماعی و شناختی به آن‌ها کمک می‌کند تا در برابر بحران‌ها مقاوم‌تر باشند.
فواید مدارس تاب‌آور
وجود مدارس تاب‌آور به نفع تمامی ذی‌نفعان این سیستم آموزشی است:
- افزایش انگیزه و موفقیت تحصیلی: دانش‌آموزانی که در یک محیط حمایتی و تاب‌آور تحصیل می‌کنند، تمایل بیشتری به یادگیری دارند و در نتیجه نتایج تحصیلی بهتری کسب می‌کنند.
- کاهش اضطراب و افسردگی: این نوع محیط‌های آموزشی به کاهش مشکلات روانی کمک کرده و روحیه و سلامت روانی دانش‌آموزان را ارتقا می‌دهند.
- ایجاد جامعه‌ای پایدار: نهادهای آموزشی که تمرکز بر تاب‌آوری دارند، میتوانند ریشه‌های جامعه‌ای متعهد و مسئول را پرورش دهند که به دنبال حل چالش‌های اجتماعی و اقتصادی هستند.
اقداماتی برای ایجاد مدارس تاب‌آور
برای تبدیل مدارس به نهادهای تاب‌آور، نیاز به انجام اقدامات مشخصی است:
- آموزش مربیان: مربیان باید مهارت‌های لازم برای آموزش تاب‌آوری به دانش‌آموزان را کسب کنند.
- ایجاد برنامه‌های آموزشی ویژه: مدارس باید برنامه‌های آموزشی متنوعی ایجاد کنند که به تاب‌آوری اجتماعی، عاطفی و ذهنی دانش‌آموزان کمک کند.
- تشکیل تیم‌های حمایتی: راه‌اندازی تیم‌های ویژه برای شناسایی و حمایت از دانش‌آموزان نیازمند کمک، گام مؤثری است.
نتیجه‌گیری
مدارس تاب‌آور دارای نقش کلیدی در توسعه آینده‌ای پایدار برای دانش‌آموزان و جامعه هستند.
با ایجاد محیط‌های آموزشی حمایتی و توانمند، می‌توانیم نسلی را پرورش دهیم که نه تنها در برابر چالش‌ها مقاوم بوده بلکه توانایی ایجاد تغییرات مثبت را نیز داشته باشد.
اکنون زمان آن رسیده است که تمامی ذی‌نفعان از جمله دولت، معلمان و والدین توجه ویژه‌ای به ایجاد و توسعه مدارس تاب‌آور داشته باشند و در راستای ساخت آینده‌ای روشن و پایدار قدم بردارند.
