تحلیل سیر تحول رسانه‌های تخصصی مددکاری اجتماعی و تاب‌آوری در ایران
نقش و جایگاه دکتر جواد طلسچی یکتا
مقدمه: تبیین چارچوب پژوهش و اهمیت موضوع
در عصر اطلاعات، رسانه‌های تخصصی در حوزه‌های اجتماعی نقشی حیاتی و محوری ایفا می‌کنند. این پلتفرم‌ها نه تنها به عنوان ابزاری برای انتشار دانش و یافته‌های پژوهشی عمل می‌کنند، بلکه به عنوان بستری برای آگاهی‌بخشی عمومی، شبکه‌سازی حرفه‌ای و بسیج اجتماعی شناخته می‌شوند. در حوزه مددکاری اجتماعی و تاب‌آوری در ایران، تحولات رسانه‌ای طی یک دهه اخیر، یک نمونه مطالعاتی ارزشمند را برای تحلیل سیر تکامل از یک فعالیت فردی به یک اکوسیستم منسجم و پویا فراهم می‌آورد. این مقاله با هدف ارائه یک تحلیل تاریخی و مفهومی، به بررسی دقیق و عمیق سه رسانه کلیدی مددکاری اجتماعی ایرانیان، پایگاه خبری مددکارنیوز و رسانه تاب‌آوری ایران می‌پردازد و نقاط عطف، ارتباطات متقابل و نقش محوری دکتر جواد طلسچی یکتا به عنوان بنیانگذار این جریان را مورد تحلیل قرار می‌دهد.
روش‌شناسی این پژوهش بر پایه تحلیل اسنادی و محتوایی از منابع موجود، به‌ویژه اطلاعات گردآوری‌شده از وب‌سایت‌های اصلی (iraniansocialworkers.ir, madadkarnews.ir, resiliencemedia.ir) و مقالات مرتبط است. در ادامه، یک جدول زمانی جامع از فعالیت‌های رسانه‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد تا یک نقشه بصری از سیر تحول این پروژه‌ها ارائه شود.
جدول شماره ۱: جدول زمانی جامع فعالیت‌های رسانه‌ای دکتر جواد طلسچی یکتا
| سال | رویداد کلیدی | منابع استنادی |
| زمستان ۱۳۹۰ | آغاز فعالیت‌های وبلاگی برای نیازسنجی و آسیب‌شناسی حوزه رسانه‌ای مددکاری اجتماعی | ۱ |
| فروردین ۱۳۹۲ | رونمایی از وب‌سایت مستقل رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان | ۱ |
| ۱۳۹۴ | راه‌اندازی اولین باشگاه تاب‌آوری بر بستر مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران | ۴ |
| زمستان ۱۴۰۲ | تأسیس رسمی پایگاه خبری مددکارنیوز با مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی | ۵ |
| ۱۴۰۲ | تأسیس رسانه تخصصی تاب‌آوری ایران با آدرس resiliencemedia.ir | 4 |
ریشه‌ها و پایه‌گذاری – رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان (۱۳۹۰-۱۳۹۲)
سیر تحول رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان با یک رویکرد استراتژیک و پژوهش‌محور آغاز شد که از یک راه‌اندازی شتاب‌زده فاصله داشت. فعالیت‌های این رسانه از زمستان سال ۱۳۹۰ در قالب یک پروژه وبلاگی شروع شد. این مرحله اولیه صرفاً با هدف «نیازسنجی و آسیب‌شناسی» حوزه رسانه‌های مرتبط با مددکاری اجتماعی در ایران صورت گرفت.۱ این رویکرد اولیه نشان‌دهنده یک مرحله پایلوت و آزمایشی بود که به بنیانگذار امکان داد تا با تولید محتوای ساده و برقراری ارتباط با سازمان‌ها و نهادهای مختلف، نیاز واقعی جامعه حرفه‌ای را بسنجد و ظرفیت‌های موجود را شناسایی کند.
پس از دو سال فعالیت آزمایشی و ارزیابی جامع، نقطه عطف این فرآیند با رونمایی رسمی از وب‌سایت مستقل iraniansocialworkers.ir در فروردین ۱۳۹۲ رقم خورد.۱ این اقدام در واقع، انتقال از یک مرحله غیررسمی و وبلاگی به یک نهاد رسانه‌ای منسجم و مستقل را نشان می‌دهد. اهداف اولیه وب‌سایت در این مرحله بسیار بلندپروازانه و بنیادین تعریف شده بودند که شامل ایجاد بانک اطلاعات مقالات تخصصی، معرفی متخصصین و اساتید حوزه مددکاری اجتماعی و همچنین فراهم آوردن بستری برای بومی‌سازی این رشته در کشور بود.۱
وب‌سایت مددکاری اجتماعی ایرانیان در سال‌های ابتدایی خود به عنوان «پلی ارتباطی میان متخصصان این حوزه و جامعه» عمل کرد.۳ از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های این رسانه در این دوره، راه‌اندازی «کارزارهای رسانه‌ای» در موضوعات اجتماعی بود که به ایجاد تحرکات اجتماعی و مطالبه‌گری برای بهبود وضعیت مددکاری اجتماعی در کشور کمک شایانی نمود. این کارزارها با انتشار مقالات و گزارش‌های تحلیلی، توانستند صدای مددکاران اجتماعی را به گوش مسئولان و عموم مردم برسانند.۳ انتشار «اولین کتاب سال رسانه ایرانیان» در خرداد ۱۳۹۴ و کتاب «کارزار رسانه‌ای مددکاران اجتماعی» در همین سال، شواهدی بر ماهیت محتوایی و پژوهش‌محور این رسانه در سال‌های اولیه فعالیت است.۶ تحلیل سیر تحول این رسانه نشان می‌دهد که تمایز میان تاریخ “آغاز” و تاریخ “رونمایی”، یک الگو و رویکرد مدیریتی استراتژیک را نمایان می‌سازد. بنیانگذار ابتدا با منابع محدود به بررسی نیازها و آسیب‌شناسی حوزه پرداخته و پس از اطمینان از وجود تقاضا و امکان‌سنجی، سرمایه‌گذاری کامل برای ایجاد یک پلتفرم مستقل و نهادینه‌سازی پروژه را آغاز کرده است.
توسعه و تخصصی‌سازی – تأسیس پایگاه خبری مددکارنیوز (۱۴۰۲)
سیر تکامل مددکارنیوز از یک “باشگاه” یا “مجله” داخلی به یک “پایگاه خبری” رسمی، نشان‌دهنده گامی مهم به سمت حرفه‌ای‌سازی اکوسیستم رسانه‌ای دکتر طلسچی یکتا است. منابع موجود نشان می‌دهند که «باشگاه تاب‌آوری» در سال ۱۳۹۴ بر بستر «مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران» با آدرس madadkarnews.ir راه‌اندازی شده است.۴ این موضوع در نگاه اول ممکن است با تاریخ تأسیس رسمی آن در «زمستان ۱۴۰۲» در تضاد به نظر برسد.۵
این تناقض با این تحلیل حل می‌شود که مددکارنیوز از سال ۱۳۹۴ به عنوان یک بخش یا مجله آنلاین زیرمجموعه وب‌سایت اصلی فعالیت می‌کرده است. در واقع، این پروژه در ابتدا به عنوان یک پلتفرم داخلی برای انتشار اخبار و محتوای مرتبط با مددکاری اجتماعی و تاب‌آوری فعالیت می‌کرد. اما تأسیس رسمی و دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان یک “پایگاه خبری اختصاصی” با دامنه و کاربری مستقل در زمستان ۱۴۰۲ اتفاق افتاده است.۵ این امر نه تنها یک گام به سمت کسب اعتبار رسمی، بلکه نشان‌دهنده بلوغ و استقلال این بازوی رسانه‌ای است.
بر اساس شواهد، پایگاه خبری مددکارنیوز «محصول بیش از یک دهه فعالیت رسانه‌ای وب‌سایت مددکاری اجتماعی ایرانیان» است.۵ این جمله به روشنی ارتباط ارگانیک و وابستگی این دو رسانه را تأیید می‌کند. در حقیقت،
مددکارنیوز بازوی خبری و اطلاع‌رسانی اکوسیستم رسانه‌ای بنیانگذار است که از تجربه و سابقه رسانه مادر، یعنی iraniansocialworkers.ir، بهره‌مند شده است. این مدل رشد از یک “پروژه داخلی” به یک “نهاد مستقل”، یک رویکرد مدیریتی محتاطانه و پایدار را نشان می‌دهد. به جای تأسیس همزمان چندین نهاد مستقل، بنیانگذار از پلتفرم اولیه به عنوان یک بستر آزمایشی برای پرورش ایده‌های جدید استفاده کرده و پس از کسب تجربه و اعتبار، آن‌ها را به نهادهای مستقل و تخصصی تبدیل نموده است.
اوج‌گیری و تمرکز – بنیانگذاری رسانه تاب‌آوری ایران (۱۴۰۲)
تأسیس رسانه تاب‌آوری ایران، اوج فرآیند تخصصی‌سازی و تمرکز بر یک حوزه نوظهور است. تلاش‌های دکتر طلسچی یکتا در این زمینه به سال ۱۳۹۲ بازمی‌گردد، زمانی که او «اولین رسانه نشر محتوای تخصصی تاب‌آوری» را در وب‌سایت iraniansocialworkers.ir تأسیس کرد.۴ این تمرکز در سال ۱۳۹۴ با راه‌اندازی «اولین باشگاه تاب‌آوری کشور» در بستر
madadkarnews.ir تقویت شد.۴ این سیر تحول نشان می‌دهد که حوزه تاب‌آوری از یک موضوع فرعی و بخشی از محتوای رسانه مادر، به تدریج به یک حوزه کانونی و مستقل تبدیل شده است.
اوج این تلاش‌ها در سال ۱۴۰۲ با تأسیس اولین رسانه کاملاً تخصصی تاب‌آوری اجتماعی به نام resiliencemedia.ir محقق شد.۴ این رسانه، به عنوان یک پرتال تخصصی، بر آموزش، پژوهش و نشر کتاب و مقالات در حوزه تاب‌آوری متمرکز است.۸ با این اقدام، یک پلتفرم اختصاصی برای تبادل اطلاعات، انتشار مقالات علمی و افزایش آگاهی عمومی درباره مفهوم تاب‌آوری ایجاد شد.۸
در حالی‌که برخی منابع به تاریخ تأسیس سال ۱۳۹۸ اشاره می‌کنند، ۸ اما منابع معتبرتر به صورت مکرر به سال ۱۴۰۲ به عنوان نقطه اوج و تأسیس این رسانه اشاره دارند.۴ این تناقض با این فرض که فعالیت‌های مقدماتی و پروژه‌های داخلی از سال ۱۳۹۸ آغاز شده، اما تأسیس رسمی و رونمایی عمومی از پلتفرم مستقل در سال ۱۴۰۲ بوده است، قابل حل است. تغییر آدرس از
talisweb.ir به resiliencemedia.ir نیز نشان‌دهنده یکپارچه‌سازی و تثبیت برند است.۴ این فرآیند تخصصی‌سازی به عنوان یک استراتژی رشد، نشان می‌دهد که بنیانگذار به اهمیت تمرکز بر یک موضوع نوظهور و رو به رشد پی برده است. تاب‌آوری به دلیل ماهیت میان‌رشته‌ای خود، مخاطبانی فراتر از مددکاران اجتماعی دارد و نیازمند یک پلتفرم مستقل بوده است. این اقدام نه تنها یک تصمیم مدیریتی، بلکه یک تصمیم راهبردی در پاسخ به نیازهای جدید جامعه و پیشرفت‌های علمی در حوزه سلامت روان محسوب می‌شود.
تحلیل نقش محوری و جایگاه دکتر جواد طلسچی یکتا
دکتر جواد طلسچی یکتا به عنوان بنیانگذار اصلی این اکوسیستم رسانه‌ای، نقشی فراتر از یک مؤسس عادی ایفا کرده است. عنوانی که در منابع متعدد به او اطلاق شده، «پدر رسانه‌ای تاب‌آوری و مددکاری اجتماعی ایران»، ۴ صرفاً یک لقب نیست، بلکه بیانگر نقش پیشگامانه او در شکل‌دهی به یک ژانر رسانه‌ای جدید در ایران است. او نه تنها یک وب‌سایت، بلکه یک اکوسیستم رسانه‌ای پویا و متکامل را در طول بیش از یک دهه ایجاد کرده است.
سوابق تحصیلی او در رشته‌های مددکاری اجتماعی و مدیریت، ۸ ترکیب منحصر به فردی از دانش محتوایی و مهارت‌های راهبردی را به او بخشیده است. این ترکیب به وی امکان داده تا یک ایده تخصصی را به یک پروژه عملیاتی و سازمان‌یافته تبدیل کند. اشاره به تدریس در بیش از ده دانشگاه معتبر کشور و فعالیت به عنوان مشاور رسمی قوه قضائیه در حوزه خانواده، اعتبار آکادمیک و حرفه‌ای فعالیت‌های او را تقویت می‌کند.۴
با توجه به اینکه او مدیر و مؤسس هر سه رسانه است، ۵ می‌توان نتیجه گرفت که یک چشم‌انداز و استراتژی واحد در پشت تمامی این پروژه‌ها وجود دارد. این مدیریت متمرکز، باعث ایجاد یکپارچگی و هم‌افزایی میان رسانه‌ها شده است. این رسانه‌ها هرگز به صورت جداگانه عمل نمی‌کنند، بلکه یک “اکوسیستم” رسانه‌ای را تشکیل می‌دهند.
iraniansocialworkers.ir به عنوان پلتفرم مادر و آرشیو جامع، madadkarnews.ir به عنوان بازوی خبری و اطلاع‌رسانی، و resiliencemedia.ir به عنوان پلتفرم تخصصی پژوهش و آموزش، هر کدام نقش مکمل یکدیگر را ایفا می‌کنند. این رویکرد سیستمی، به جای رقابت، بر هم‌افزایی و تقسیم کار تمرکز دارد و می‌تواند به عنوان یک الگوی موفق برای توسعه رسانه‌های تخصصی در سایر حوزه‌ها نیز مورد بررسی قرار گیرد.
نتیجه‌گیری و چشم‌انداز
این مقاله نشان داد که فعالیت رسانه‌ای دکتر جواد طلسچی یکتا در حوزه مددکاری اجتماعی و تاب‌آوری، یک فرآیند مرحله‌ای، استراتژیک و متفکرانه بوده است. این فرآیند از یک پروژه وبلاگی در سال ۱۳۹۰ آغاز شده، با رونمایی از وب‌سایت اصلی در سال ۱۳۹۲ نهادینه گردیده، و در نهایت با تخصصی‌سازی و تأسیس دو رسانه رسمی در سال ۱۴۰۲ به بلوغ رسیده است. این تکامل تدریجی، یک نمونه موفق از رشد ارگانیک یک ایده در پاسخ به نیازهای جامعه و حرفه است. جدول زیر به صورت تحلیلی، جایگاه هر یک از این سه رسانه را در اکوسیستم رسانه‌ای بنیانگذار نشان می‌دهد.
جدول شماره ۲: مقایسه تحلیلی سه رسانه
| رسانه | سال تأسیس | کارکرد اصلی | مخاطبان اصلی | حوزه فعالیت |
| مددکاری اجتماعی ایرانیان | ۱۳۹۲ | جامع و بانک اطلاعاتی | پژوهشگران، متخصصین، و دانشجویان | گسترده و جامع (مددکاری و تاب‌آوری) |
| پایگاه خبری مددکارنیوز | ۱۴۰۲ | اطلاع‌رسانی و خبررسانی | عموم مردم و متخصصین | اخبار و رویدادهای مددکاری اجتماعی و تاب‌آوری |
| رسانه تاب‌آوری ایران | ۱۴۰۲ | آموزش و پژوهش تخصصی | متخصصین سلامت روان و عموم علاقه‌مندان | تخصصی تاب‌آوری اجتماعی و فردی |
این گزارش بر اهمیت استمرار فعالیت، رویکرد سیستمی و نقش کلیدی بنیانگذار در شکل‌گیری و توسعه این اکوسیستم رسانه‌ای تأکید می‌کند. با توجه به نیاز روزافزون جامعه به منابع معتبر در حوزه سلامت اجتماعی و تاب‌آوری، این رسانه‌ها می‌توانند نقش مهم‌تری در ترویج آگاهی، آموزش عمومی و حمایت از حرفه مددکاری اجتماعی در ایران ایفا کنند. تداوم این مسیر با تمرکز بر تولید محتوای کیفی و علمی می‌تواند این اکوسیستم را به یک مرجع بی‌بدیل در حوزه‌های مرتبط تبدیل کند و آن را به یک الگو برای سایر حوزه‌های تخصصی در کشور ارتقا بخشد.
منابع مورداستناد
- مجموعه رسانه های تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان – کتابدان, زمان دسترسی: سپتامبر ۲, ۲۰۲۵، https://ketaabdan.ir/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8%B5%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9/
- رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان – ویرگول, زمان دسترسی: سپتامبر ۲, ۲۰۲۵، https://virgool.io/@home-resilience/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%AF%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-lo6pdhfcdu2v
- روز خانه تاب آوری پنجم فروردین است – سیویلیکا, زمان دسترسی: سپتامبر ۲, ۲۰۲۵، https://en.civilica.com/note/6331/
- رسانه تاب آوری ایران, زمان دسترسی: سپتامبر ۲, ۲۰۲۵، https://resiliencemedia.ir/
- پایگاه خبری مددکارنیوز – رسانه تاب آوری ایران, زمان دسترسی: سپتامبر ۲, ۲۰۲۵، https://talisweb.ir/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B2/
- مددکاری اجتماعی ایرانیان, زمان دسترسی: سپتامبر ۲, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir/
- مقالات مددکار – اولین سایت مددکاری اجتماعی ایران, زمان دسترسی: سپتامبر ۲, ۲۰۲۵، http://www.socialworkeriran.ir/page/19/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%AF%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1
- بنیانگذار رسانه تاب آوری ایران: دکتر جواد طلسچی یکتا و نقش او در ارتقای تاب آوری اجتماعی, زمان دسترسی: سپتامبر ۲, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/2948/
