آموزش تاب‌آوری در دنیای مدرن
چگونه در برابر چالش‌های زندگی قدرتمند شویم
در دنیای پرشتاب و پر از تحولات امروز، کمتر کسی است که با چالش‌ها و رویدادهای ناگوار زندگی مواجه نشده باشد. از دست دادن عزیزان، از دست دادن شغل، بیماری‌های جدی، حملات تروریستی و دیگر حوادث تلخ، همگی می‌توانند ما را با طوفانی از احساسات شدید و حس ناامنی روبرو کنند. با این حال، نکته امیدبخش اینجاست که انسان‌ها به طور کلی توانایی فوق‌العاده‌ای در سازگاری با شرایط سخت و استرس‌زا دارند.
این توانایی، همان تاب‌آوری است؛ فرآیندی پویا و مستلزم زمان و تلاش که افراد را قادر می‌سازد تا گام‌های حیاتی را برای بازسازی زندگی خود بردارند.
این مقاله به شما کمک می‌کند تا مسیر خود را به سمت تاب‌آوری هموار کنید. در ادامه، به تعریف تاب‌آوری، عوامل مؤثر بر آن و مهم‌تر از همه، استراتژی‌های عملی برای تقویت تاب‌آوری شخصی می‌پردازیم.
تاب‌آوری چیست؟
تاب‌آوری به معنای فرآیند انطباق موفقیت‌آمیز در مواجهه با ناملایمات، آسیب‌ها، حوادث ناگوار، تهدیدها یا منابع قابل توجه استرس – مانند مشکلات خانوادگی و ارتباطی، مشکلات جدی سلامتی یا فشارهای شغلی و مالی – است. به بیان ساده، تاب‌آوری یعنی “بازگشتن به حالت عادی” پس از تجربیات دشوار.
تحقیقات نشان داده‌اند که تاب‌آوری یک ویژگی خارق‌العاده نیست، بلکه پدیده‌ای عادی و رایج است. نمونه بارز آن، واکنش بسیاری از آمریکایی‌ها به حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و تلاش آن‌ها برای بازسازی زندگی‌شان بود.
داشتن تاب‌آوری به این معنا نیست که فرد هیچ‌گونه سختی یا ناراحتی را تجربه نمی‌کند. درد عاطفی و غم و اندوه در افرادی که دچار ناملایمات یا آسیب‌های بزرگ شده‌اند، کاملاً رایج است. در حقیقت، مسیر تاب‌آوری به احتمال زیاد شامل پریشانی عاطفی قابل توجهی خواهد بود. تاب‌آوری یک ویژگی ذاتی نیست که افراد یا آن را داشته باشند یا نه. بلکه شامل رفتارها، افکار و اقداماتی است که می‌توان آن‌ها را آموخت و در هر فردی پرورش داد.
پرورش تاب‌آوری: درس‌هایی از متخصصان خنثی‌سازی بمب (EOD)
ساختن تاب‌آوری زمان‌بر است. نیروهای متخصص خنثی‌سازی مواد منفجره (EOD) در نیروی دریایی آمریکا، نمونه‌ای بی‌نظیر از افرادی هستند که در محیط‌های فوق‌العاده پراسترس و مرگبار فعالیت می‌کنند. این افراد، که وظیفه خنثی‌سازی انواع بمب‌ها، از جمله مواد منفجره متعارف، دست‌ساز، شیمیایی/بیولوژیکی، هسته‌ای، و حتی بمب‌های زیر آب را بر عهده دارند، چگونه در طول یک شغل تقریباً ۲۰ ساله با این حجم از استرس و خطر دست و پنجه نرم می‌کنند و تاب‌آور می‌مانند؟
پاسخ ساده نیست، اما در مجموعه‌ای از ایده‌ها نهفته است که نامزدهای EOD دو یا سه سال قبل از اینکه واجد شرایط حفاظت از پرسنل و اموال در خارج از کشور شوند، شروع به یادگیری آن‌ها می‌کنند.
آموزش این افراد از همان دوره آموزشی سربازی در “بوت کمپ” آغاز می‌شود، جایی که مهارت‌هایی مانند کار تیمی، مسئولیت‌پذیری، انضباط، مدیریت زمان، آمادگی جسمانی و احترام به دیگران در محیطی فاقد امکانات رفاهی شخصی آموزش داده می‌شود.
این آموزش کوتاه، فارغ‌التحصیلانی را آماده می‌کند که می‌توانند دوره مقدماتی EOD را آغاز کنند. در این دوره، تمرینات بدنی به شدت افزایش می‌یابد و دانشجویان یاد می‌گیرند که چگونه با محیط‌های آبی پراسترس کنار بیایند. سپس، در مدرسه غواصی، دانشجویان با استرس‌های دنیای واقعی مانند غواصی در اعماق ۱۰۰ فوتی اقیانوس روبرو می‌شوند.
در نهایت، در مدرسه اصلی EOD، دانشجویان اصول انهدام، ابزارها و روش‌ها را می‌آموزند و در مورد انواع مهمات هسته‌ای، شیمیایی/بیولوژیکی، هوایی، زمینی و زیر آبی آموزش می‌بینند. کوچکترین اشتباه می‌تواند به معنای عدم قبولی در آزمون باشد، جایی که حداقل نمره قبولی ۸۵ است. آمار بالای ۷۹ درصدی ریزش دانشجو در این دوره‌ها، گواه فشار و استرس بی‌اندازه آن است.
اما این دقیقاً جایی است که اصول تاب‌آوری در طول فرآیند آموزش نهادینه می‌شوند. در ادامه به برخی از این اصول می‌پردازیم که می‌توانند به شما در ساخت تاب‌آوری در زندگی شخصی‌تان کمک کنند:
با ناآرامی کنار بیایید (Get Comfortable Being Uncomfortable)
این اصل ممکن است در ابتدا سخت به نظر برسد، اما در صورت استفاده صحیح می‌تواند مفیدترین اصل باشد. به طور خلاصه، این اصل به معنای مقابله با ترس‌هایتان تا حدی است. به عنوان مثال، یکی از متخصصان EOD که نویسنده این مقاله است، قبلاً از ارتفاع می‌ترسیده است. اما با چتربازی، فرود از ساختمان‌های بلند و پرواز با هلیکوپترهای بدون درب، این ترس را از بین برده است. همچنین، او برای یادگیری مبارزه روی زمین، شروع به یادگیری جوجیتسوی برزیلی کرد.
با گذشت زمان، آنقدر روی تشک راحت شد که توانست ضربان قلب و تنفس خود را در هنگام حمله شدید حریف کنترل کند. او همچنین توانست در موقعیت‌های تهدیدآمیز “دید تونلی” خود را از بین ببرد و همه چیز را در میدان دید خود ببیند.
توصیه برای شما: با چیزی که از آن می‌ترسید در یک محیط کنترل شده روبرو شوید. به عنوان مثال، اگر از مار می‌ترسید، به یک فروشگاه حیوانات خانگی بروید و با تماشای آن‌ها از پشت شیشه، با ترس خود روبرو شوید. وقتی راحت شدید، دست خود را کنار شیشه قرار دهید و در نهایت، واقعاً مار را در دست بگیرید.
وضعیت خود را بهبود بخشید (Improve Your Situation)
این اصل به معنای آگاهی از محیط اطراف خود و سپس، در هر فرصتی برای استراحت یا آرامش، از خود بپرسید “چگونه می‌توانم این وضعیت را بهتر کنم؟” برای تکنسین‌های EOD، این ممکن است در لحظاتی پس از ایمن‌سازی یک هدف در یک عملیات نظامی رخ دهد. به محض اینکه از طریق بی‌سیم خود می‌شنوند که هدف ایمن شده است، بلافاصله از خود می‌پرسند که چگونه وضعیت فعلی را بهبود بخشند؛ قبل از اینکه اتفاق بدی بیفتد. آن‌ها اساساً به محتمل‌ترین سناریوی خطرناک فکر می‌کنند و اقدامات دفاعی را برای جلوگیری از آن انجام می‌دهند.
شاید این به معنای حرکت به امن‌ترین مکان در منطقه و تعویض باتری‌های عینک دید در شب باشد، قبل از اینکه خالی شوند. شاید این به معنای انجام یک بررسی رادیویی با ستاد فرماندهی باشد. شاید این به معنای پرتاب یک پهپاد برای بررسی وضعیت از بالا باشد.
ایده اصلی: دائماً از خود بپرسید “چگونه این وضعیت فعلی را بهتر کنم؟” و سپس بر اساس آن عمل کنید، بدون توجه به سختی انجام آن. این کار را با انجام کارهای به ظاهر کوچک شروع کنید و سپس به ایده‌های پیچیده‌تر بروید. شروع کنید به مرتب کردن تخت خود، آماده کردن وعده‌های غذایی هفتگی از قبل و شستن ظروف کثیف در حالی که شام شما در حال پختن است. پیشرفت، هر چقدر هم کوچک باشد، مثبت است.
آن را بهتر از آنچه یافتید، رها کنید (Leave It Better Than You Found It)
این اصل ممکن است در ابتدا به نظر بی‌ربط به تاب‌آوری برسد، اما با توضیح دقیق، مفید بودن آن را خواهید دید. در یک محیط آموزشی EOD، اگر فضاهای ذخیره‌سازی کلاس به درستی نگهداری نمی‌شد، مربیان از دانشجویان می‌خواستند یک منطقه در بیرون روی بتن را با ابعاد دقیق فضای خود نوارکشی کنند و سپس تمام وسایل خود را به بیرون منتقل کرده و آن را طوری بچینند که انگار فضای ذخیره‌سازی آن‌ها در بیرون است.
این کار کوچک نبود و بارها و بارها تکرار می‌شد تا به آن‌ها یادآوری شود که توجه به جزئیات بسیار مهم است و فضاها باید در استانداردهای مناسب نگهداری شوند تا دانشجویان بعدی در آموزش نیز از آن بهره‌مند شوند. با گذشت زمان، دانشجویان شروع به بهبود فضاهای خود و حتی بهتر کردن آن‌ها برای کلاس بعدی نسبت به زمانی که خودشان آن فضا را دریافت کرده بودند، کردند.
این طرز فکر، سرسختی را در هر کسی که در حال آموزش بود، ایجاد می‌کرد، زیرا آن‌ها می‌دانستند که مسئول نگهداری و بهبود هر چیزی که به آن‌ها داده شده بود، هستند. صرفاً بازگرداندن چیزی که به شما قرض داده شده بود، کافی نبود.
این اصل در زندگی شما نیز صدق می‌کند. از آن برای بهبود سلامتی خود، تمیز کردن خانه یا تربیت فرزندانتان استفاده کنید. به زبان ساده، مطمئن شوید که محصول روز/هفته/ماه شما در مورد هر مورد، بهبودی نسبت به وضعیت فعلی آن است. یک مفهوم ساده، اما کاربرد قدرتمند این ایده، نتایج چشمگیری را به همراه دارد که به سایر جنبه‌های زندگی شما نیز سرایت می‌کند.
روابط عمیق با افراد مورد اعتماد خود بسازید (Build Deep Relationships with People You Trust)
دلیل اینکه بسیاری از متخصصان EOD در یک شغل فوق‌العاده خطرناک در زمان جنگ باقی می‌مانند، به یک متغیر حیاتی برمی‌گردد: انسان‌ها. متخصصان EOD به دانشجویان خود تاکید می‌کنند که آن‌ها عادی نیستند؛ فوق‌العاده‌اند. اصول، انگیزه‌ها و “چرایی” آن‌ها رایج نیست؛ بلکه در محیط آموزشگاه و در کنار همتایان همفکرشان متمرکز شده است. این به تنهایی زیباست.
پیوندهایی که در طول یک دهه شکل می‌گیرند، غیرقابل اندازه‌گیری هستند، زیرا این افراد، هم‌تیمی‌های نزدیک خود را بهتر از بسیاری از اعضای خانواده گسترده خود می‌شناسند. آن‌ها با هم می‌خندند، با هم آموزش می‌بینند، با هم می‌جنگند و در پایان روز، با هم می‌نوشند و اشک می‌ریزند. این پیوند، تا ابد با آن‌ها خواهد ماند.
توصیه به شما: ۳ تا ۵ نفر از افراد نزدیک خود را پیدا کنید که بتوانید با آن‌ها درد دل کنید و احساسات شما را درک کنند. انجام این کار ممکن است آسان نباشد، اما برای سلامت عاطفی شما بسیار حیاتی است، زیرا تاب‌آوری از طریق به اشتراک گذاشتن مسائل استرس‌زا در زندگی‌تان ساخته می‌شود تا بتوانید با موفقیت اجازه دهید آن‌ها از زندگی شما عبور کنند.
ممکن است هرگز آن‌ها را فراموش نکنید، اما هدف این نیست. ایده این است که این مسائل را بپذیرید و با افرادی که می‌توانید با آن‌ها به اشتراک بگذارید، از پس آن‌ها برآیید.
مسیر شما به سوی تاب‌آوری
به یاد داشته باشید که توسعه این اصول تاب‌آوری زمان‌بر است. متخصصان EOD که کارهای خطرناک در خارج از کشور را انجام می‌دهند و ایمنی نیروهای ویژه را تضمین می‌کنند، در عرض چند روز، هفته یا ماه به موقعیت اعتماد خود نرسیده‌اند. سال‌ها آموزش یک فرد استثنایی طول کشید تا به آن سطح از تاب‌آوری برسد.
فرض نکنید که سفر شما سریع‌تر خواهد بود، اما بدانید که این اصول به ساخت یک پایه محکم کمک می‌کنند که تنها با گذشت زمان تقویت می‌شود. با آموزش برای غلبه بر ترس‌هایتان، آگاهی از وضعیت فعلی‌تان و دانش برای بهبود آن؛ عوامل مهمی را تقویت خواهید کرد که در نهایت منجر به تغییر در واکنش شما به استرس خواهد شد. رویدادهای چالش‌برانگیز از بین نخواهند رفت، اما شدت آن‌ها کاهش خواهد یافت، زیرا شما برای مدیریت موفقیت‌آمیز آن‌ها بهتر مجهز شده‌اید.
آیا آماده‌اید سفر خود را به سوی تاب‌آوری آغاز کنید؟ کدام یک از این اصول برای شما جذاب‌تر است و قصد دارید ابتدا روی کدام یک تمرکز کنید؟
